چکیده
انعکاس سیاست جنایی در نظام حقوق خانواده
لزوم راهبردی کردن برنامه‌های پیشگیری از جرم، حسب مورد ضرورت طراحی و بعضا کشف نظام سیاست جنایی را ، برای کشورها آشکار کرد. سیاست جنایی در یکی از مفاهیم خود مجموعه ای ست با بافتی نظام مند از سیاستهای جنایی که هر سیاست دارای سه عنصر ضروری کشف و تبیین مسئله، ارائه راه حل مسئله به عبارت بهتر کشف قابلیت پدیده‌ها در حل مسئله و عنصر سوم کیفیت اجرایی کردن راه حل مسئله است. از آن جایی که خانواده اولین و بادوام ترین نهاد غیر دولتی اعمال سیاست جنایی است بدین لحاظ چنان چه یک نظام سیاست جنایی به دنبال کارآمدی حداکثری باشد تدوین برنامه‌ها و سیاستهایی که خانواده بایستی در راستای اهداف نظام سیاست جنایی آن را دنبال کند، در اولویت خواهد بود. پژوهش پیش رو با روشی استقرائی سعی در کشف سیاستهای کلی دارد که سیاستهای جزئی در راستای آن نظم یافته و تدوین شده اند چرا که در فرآیند جهانی شدن از یک سو و داعیه ی قابلیت مدیریت جامعه جهانی توسط آموزه مهدویت از سویی دیگر، کشف سیاستهای کلی که سیاستهای خرد در راستای آن نظم یافته اند ضروری است تا از تغییرات ساختار شکنانه در برخورد با سایر مکاتب فکری جلوگیری شود. نظام سیاست جنایی دارای اصولی است از قبیل سیستماتیک، استراتژیک و ایدئولوژیک بودن که در نظام حقوق خانواده که عمدتا همان نظام حق و تکلیف زن و شوهر است نیز بازتاب یافته است ضمن این که خانواده به علت ماهیتی خاص در مقایسه با سایر نهاد‌های اعمال سیاست جنایی، دارای اصولی منحصر بفرد نیز هست نظیر مدیریت اخلاق مدار که لازم است درضمن هر سیاستی حفظ شود.
واژگان کلیدی: سیاست جنایی، نظام سیاست جنایی، نظام حقوق خانواده، نگرش سیستمی،عنصر فرهنگی خانواده، عنصر اقتصادی خانواده
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: مقدمه
الف. بیان مسئله ی پژوهش 1
ب. ضرورت 4
ج. اهداف پژوهش 5
د. پیشینه پژوهش 6
ه. دشواری‌های پژوهش 9
و. روش پژوهش 11
ز. سامانه پژوهش 11
مبحث اول: تاریخچه و تبیین سیاست جنایی 11
مبحث دوم: ویژگی‌های سیاست جنایی به مفهوم عنصر نظام سیاست جنایی 14
مبحث سوم: سیاست جنایی به مفهوم نظام 18
مبحث چهارم: ارکان نظام سیاست جنایی 21
مبحث پنجم: انواع سیاست جنایی به مفهوم عنصر نظام 24
فصل دوم: خانواده در نظام سیاست جنایی
مبحث اول:جایگاه خانواده در نظام سیاست جنایی 27
گفتار اول: تعریف خانواده در نظام سیاست جنایی 31
گفتار دوم: نوع خانواده در نظام سیاست جنایی ایران 33
مبحث دوم: اصول جایگاه خانواده در نظام سیاست جنایی 48
گفتار اول: لزوم نگرش سیستمی‌به خانواده و ماهیت نظام مند خانواده 48
بند اول: مفهوم نگرش سیستمی‌به خانواده 48
بند دوم: ماهیت نظام مند خانواده 52
گفتار دوم: ماهیت ایدئولوژیک نظام سیاست جنایی و خانواده 60
گفتار سوم: ماهیت استراتژیک نظام سیاست جنایی و خانواده 68
عنوان صفحه
فصل سوم:جهت گیری کلی سیاست جنایی ایران در نظام حقوق خانواده
مبحث اول:اصالت خانواده 70
گفتار اول:تبیین مفهوم اصالت خانواده 70
گفتار دوم:آثار سیاست اصالت خانواده 75
مبحث دوم:تخصصی کردن و جداسازی عنصر فرهنگی ازاقتصادی 77
گفتار اول: مفهوم و مبانی تخصصی کردن عناصر خانواده 77
گفتار دوم: زن به عنوان عنصر فرهنگی 85
گفتار سوم: بهینه سازی کارکرد عنصر فرهنگی 87
بند اول : مدیریت تکریم مدار عنصر فرهنگی 87
بند دوم: حقوق و امتیازات غالبا مالی 90
الف: مهریه 91
ب: نفقه 92
بند سوم: شرط کفائت در نکاح 93
گفتار سوم:بهینه سازی کارکرد عنصر اقتصادی 94
بند اول: حقوق مالی 94
بند دوم: اصل مدیریت و ریاست مرد 95
بند سوم حق طلاق مرد 97
بند چهارم: لعان 98
مبحث سوم: کارکردهای خانواده 101
گفتار اول: انواع کارکردهای خانواده 101
گفتار دوم: کارکرد انحصاری خانواده 106
مبحث چهارم: اصل دوام و استحکام خانواده 108
گفتار اول: شرط کفائت در نکاح 108
گفتار دوم:هماهنگ سازی نظام شغلی با سیاست ترویج ازدواج 109
گفتار سوم:حق طلاق مرد 114
گفتار چهارم: داوری خانوادگی 114
گفتارششم: تک همسری 117
نتیجهگیری 120
منابع و مآخذ 122
فصل اول
مقدمه
الف. بیان مسئله
نهاد خانواده اولین، مهم ترین و بادوام ترین نهاد غیر دولتی اعمال سیاست جنایی است . سیاست جنایی به عنوان علمی‌کاربردی، در یکی از معانی خود مجموعه ای منظم از اصول تعریف شده است که دولت و جامعه به وسیله آن پیشگیری از جرم ودر برخی نظام‌ها انحراف اجتماعی را، سامان بخشیده و راهبردی می‌کند.
نظام حقوقی حاکم بر نهاد خانواده که عمدتاً در نظام حق و تکلیف زن و شوهر تبلور یافته است در تبعیت از مجموعه ای سیاستهای کلان تدوین و نظم یافته که بر آیند آن کمینه، پیشگیری از جرم و بیشینه ، زمینه مساعد جهت نیل به هدف خلقت- تعالی و تکامل بشریت – و حیات طیبه است.
نظر به اینکه نظام سیاست جنایی اسلام ، ماهیتی ایدئولوژیک و سیستماتیک داشته و ماهیتاً ارزشی و هدایت گر است؛ در همین راستا تمامی‌فرآیندها وکیفیت روابط میان اجزا وعناصر نظام باید با این دو ویژگی، همسو و هماهنگ باشند.
اگرچه به نظر می‌رسد قوانین در جامعه اسلامی‌بر اساس متون دینی و این ایدئولوژی که تشریع در انحصار شارع مقدس است تدوین می‌شود و با وجود نهاد ناظر(شورای نگهبان) مواد قانونی فاقد مبنای شرعی، به نظام حقوقی راه نمی‌یابند؛ اما افسوس که تغییر مبانی معرفت شناختی و فلسفی جامعه علمی‌در دو سده ی نوزدهم و بیستم دامن همه نظام‌های حقوقی را گرفته است. همین مسئله موجب ابهام و گسست ساختاری برخی سیاستها شده است؛ چرا که سیاستهای خرد بایستی بازتاب سیاستهای کلان و اصولی باشند که جهت نیل به اهداف مشخصی طراحی شده اند.
سیاستهای کلان ، جهت گیری سیاستهای خرد را مشخص می‌سازد وهمان طور که برخی از نویسندگان اشاره کرده اند، قاعدتاً هر سیاست جنایی در یک نظام سیاست جنایی قرارمی‌گیرد ابهام در سیاستهای کلی موجب ابهام در سیاستهای خرد می‌شود. اگر سیاستها هماهنگی کامل با یکدیگر نداشته باشند، نظام سیاست جنایی دچار گسست شده و کارآمدی خود را از دست می‌دهد. این امر یک قاعده در یک نظام سیاست جنایی کارآمد صرف نظر از ماهیت ایدئولوژیک آن است. کشف وتبیین سیاستهای مزبور موضوع پژوهش پیش رو اند.
بنابراین، در صدد پاسخ به این پرسش‌ها هستیم؛ ارکان و ویژگی‌های نظام سیاست جنایی کارآمد کدامند؟ خانواده در نظام سیاست جنایی چه جایگاهی دارد ؟ چه اصولی باید بر این جایگاه حاکم باشد تا خانواده دارای کارکرد حداکثری در تمامی‌زمینه‌ها باشد؟ نظام حقوق خانواده در تبعیت از چه سیاستهایی ، نظم یافته و تدوین شده اند؟ اگر سیاست جنایی تقنینی دچار کمبودهایی است این خلاء‌ها را با چه پیشنهادهایی می‌توان برطرف نمود ؟ آیا سیاستهای کلی در قالب سیاست جنایی تقنینی نمود یافته است ؟
ب – ضرورت
با گسترش مکاتب فکری مختلف در فرآیند جهانی شدن که توسط رسانه‌ها با بالاترین کیفیت و بیش ترین کمیت بستر سازی شده و در نشست‌های علمی، گردهمایی‌ها ارائه می‌شود؛ سپس در اسناد بین المللی بازتاب یافته و به حقوق داخلی کشورها راه می‌یابد ، موضع ما به عنوان طراح برنامه ی دنیوی جامع با قابلیت اجرا در همه زمان‌ها و مکان‌ها در حقوق خانواده چیست؟ با توجه به بافت نظام مند و سیستماتیک نظام سیاست جنایی اسلام موضع ما در خصوص پیوستن به کنوانسیون‌ها ، بدون تدوین و ارائه سیاستها در حوزه خانواده، چگونه تبیین می‌شود ؟
نظر به این که شیعیان داعیه دار حکومت جهانی اسلام بوده وارائه دهنده ی دکترین مهدویت هستند ، درفضای رقابت مکاتب فکری، الگوی نظام سیاست جنایی نهاد خانواده نیز باید ارائه شود. در همین راستا پاسخ به این پرسش ضروریست؛ آیا برنامه مدیریت نهاد خانواده و نظام سیاست جنایی که در نظام حق و تکلیف زن و شوهر بازتاب یافته است تعیین وارائه شده است؟ آیا جایگاه خانواده در نظام سیاست جنایی مشخص شده است ؟ آیا نمی‌بایست شیعیان نقش فعال و نه منفعل داشته باشند ؟
وقتی ادعا می‌شود روابط بین اجزای نظام به بهترین نحو تنظیم یافته، چرا در برخی موارد ، نظام کار آمدی لازم را ندارد؟ آیا قوانین مصوبه توانسته اند این ماهیت سیستماتیک را حفظ کنند؟ باپذیرش و وارد کردن قوانین کشورهای دارای تفاوتی ساختاری و مبنایی در قانون گذاری با نظام حقوقی ما، آیا با تعارضی ساختاری در نظام حقوقی مان مواجه نیستیم؟ ارزیابی وضعیت موجود و تلاش برای تغییر آن از الزامات آموزه مهدویت است که ناشی از ضرورت برنامه ریزی راهبردی در عرصه بیان آموزه مهدویت می‌باشد. این پژوهش در راستای راهبردی کردن آموزه مهدویت در قسمت سیاست جنایی حوزه نظام خانواده ست.
ج-اهداف
به طور کلی می‌توان دو هدف کوتاه مدت و بلند مدت را بر شمرد:
هدف کوتاه مدت عبارت است از مدیریت نهاد خانواده به گونه ای که تمام کارکردهای خود را اعم از کارکرد جرم شناختی، جامعه شناختی و از همه مهم تر فرهنگی و اخلاقی با بالاترین کیفیت اعمال کند. این مدیریت از کانال نظام حق و تکلیف زن و شوهر عبور می‌کند. کشف و تبیین سیاستهای کلی که در راستای آن قوانین و مقررات نظام خانواده تدوین یافته، جهت نیل به این مهم، اجتناب ناپذیراست.
هدف بلند مدت پژوهش حاضر، کلید زدن پیش نویس یک کنوانسیون در بردارنده الگوی نظام سیاست جنایی حاکم بر نهاد خانواده است، که بر مبنای قابلیت جهانی بودن برنامه مدیریت جامعه اسلامی‌و( ضرورت برنامه ریزی راهبردی در عرصه بیان آموزه مهدویت می‌باشد.) طراحی شده باشد.
منابع و مآخذ
1: منابع فارسي
الف : كتب
1. آزاد ارمکی، تقی(1386). جامعه شناسی خانواده ایرانی، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
2. آنسل، مارک( 1357). دفاع اجتماعی، ترجمه محمد آشوری و علی حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
3. بیرو، آلن(1367). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، چاپ اول، تهران: انتشارات کیهان.
4. حکمت نیا، محمود؛ پیوندی، غلامرضا و دیگران(1386). فلسفه حقوق خانواده، اصول و قواعد، جلد2، چاپ اول، تهران: روابط عمومی‌شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
5. رضائیان، علی(1388). تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم، چاپ دوم، تهران:سمت.
6. سبحانی، محمدتقی(1385). الگوی جامع شخصیت زن مسلمان، چاپ دوم، قم: دفتر مطالعات و تحقیق زنان.
7. کاپلستون، فردریک(1375). تاریخ فلسفه جلد اول یونان و روم، ترجمه سید جلال الدین مجتبوی، چاپ سوم، تهران: شرکت انتشارات علمی‌و فرهنگی و انتشارات سروش.
8. کی نیا، مهدی(1357). مبانی جرم شناسی، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
9. گودرزی بروجردی، محمد رضا(1384). سیاست جنایی قضایی، چاپ اوّل، قم، معاونت حقوقی و توسعه قضایی قوه قضائیه مرکز مطالات توسعه قضایی.
10. لازرژ، کریستین(1382). در آمدی به سیاست جنایی، ترجمه علی حسین نجفی ابرند آبادی، چاپ اول، تهران: میزان.
11. لطفی، اسدالله(1388). سلسله مباحث فقهی-حقوقی حقوق خانواده، جلد اول، چاپ اول، تهران: انتشارات خرسندی.
12. مستشاری، علیرضا(1390). تفسیر آیات برگزیده (پرسش‌هاوپاسخ‌های قرآنی)، چاپ چهارم، قم، دفتر نشر معارف.
13. معظمی، شهلا(1390). بزهکاری کودکان و نوجوانان، چاپ پنجم، تهران: موسسه انتشارات دادگستری.
14. مک رای، آلن؛ زهر، هوارد (1386). ترجمه حسین غلامی، کتاب کوچک نشست‌های گروهی خانوادگی روش نیوزیلندی، تهران: مجمع علمی‌و فرهنگی مجد.
15. واسطی، عبد الحمید(1390). نگرش سیستمی‌به دین، مشهد: مرکز مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام.
16.هاشمی، محمد(پائیز1382). حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، چاپ اول، تهران: میزان.
17. هدایت نیا، فرج الله(1390). فلسفه حقوق خانواده، جلد3، چاپ اول، تهران: روابط عمومی‌شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
ب : مقاله‌ها
18. احمدی، علی‌اصغر(1383). «کارکردهای خانواده»، مجله پیوند، شماره 304.
19. آزادارمکی، تقی(2012). «بررسی تأثیر سنخ‌های ارزشی بر تغییرات خانواده در سال 1383»، ارائه‌شده در کنگره بین‌المللی خانواده و جهانی‌شدن.
20. آزادارمکی، تقی(2012). «تأثیرات جهانی‌شدن بر پیدایش الگوهای نوین روابط جنسی در ایران»، ارائه‌شده در کنگره بین‌المللی خانواده و جهانی‌شدن.
21. اسداللهی، عبدالرحیم. برات‌وند، محمد (1384). «رابطه بین کودک آزاری والدین و الگوی مجرمانه شرارت در کودکان آزار دیده (مطالعه موردی: مجرمین شرارت زندان‌های خوزستان)»، مجله رفاه اجتماعی، شماره 19.
22. بی نام(1387). «نقشخانوادهدرانتقالارزشهایفرهنگی»، نشریهماهانهآموزشیتربیتی، شماره 248.
23. بی نام(1387). «نقش خانواده در انتقال ارزش‌های فرهنگی و هنجارهای اجتماعی به کودکان: آسیب شناسی خانواده»، مجله پیوند، شماره 348.
24. حبش، محمد (2012). «أثر العلولمه علی الثقافه فی‌السره اثرالمذاهب و الأدیان علی العولمه»، ارائه شده در کنگره بین‌المللی خانواده و جهانی‌شدن.
25. حسینی، داود (1388). «کارکرد خانواده از دیدگاه روان‌شناسی با نگرش به منابع اسلامی»، مجله معرفت، شماره 147.
26. حسینی، سیدمحمد(1380). «نظام هنجاری در سیاست جنایی اسلام»، دانشکده حقوق و علوم سیاسی(دانشگاه تهران)، شماره 51.
27. دلماس-مارتی (می‌ری)(1376).«به دنبال حقوق جزایی مشترک اروپایی، ترجمه علی حسین نجفی ابرند آبادی»، مجله حقوقی دفتر خدمات حقوقی بین المللی، شماره 21.
28. دلماس-مارتی (می‌ری)(1378).« جهانی شدن حقوق: فرصت‌ها و خطرات»، ترجمه اردشیر امیر ارجمند، مجله حقوقی، دفتر خدمات حقوقی بین المللی، شماره 24.
29. شرفی، محمدرضا(1387). «نقش خانواده در تعلیم و تربیت»، مجله پیوند، شماره 353.
30. صمدي ارزگاني، قنبرعلي(سال1385). «دکترین مهدویت چیستی، خاستگاه، ضرورتها وراهکارها»، فصلنلمه علمي تخصصي انتظار، شماره 16.
31. عرفان، امیر حسین(1390). «تبییین ضرورت‌های رویکرد راهبردی به آموزه مهدویت»، پژوهش‌های مهدوی، شماره 3.
32. غفرانی، محمد(1354). «حفظوحراستکانونخانواده»، مکتبامام، شماره 74
33. فصیحی‌زاده، علیرضا، احمدی روزبهانی، پیام و دیگران (2012). «تأثیر اعلامیه‌ها و میثاق‌های بین‌المللی و منطقه‌ای بر حقوق خانواده در عصر جهانی‌شدن»، ارائه شده در کنگره بین‌المللی خانواده و جهانی‌شدن، ص 265-266.
34. فکری، کاترین، شفیع‌آبادی، عبدالله و دیگران (2012). «تأثیر جهانی‌شدن بر سنتی زنان در خانواده (با نگاهی به مسئله‌ی کارآفرینی زنان)»، ارائه‌شده در کنگره بین‌المللی خانواده و جهانی‌شدن.
35. فيروزآبادي، سيدحسن (سال1387). «آينده نگاري راه بردي در دكترين مهدويت»، مشرق موعود ، شماره 6.
36. کاظمی، زهرا، نیازی، ثمین (2012). «نقش جهانی شدن در تحولات مربوط به ساختار خانواده»، ارائه‌شده در کنگره بین‌المللی خانواده و جهانی‌شدن.
37. کرمی‌قهی، محمدتقی، اقبالی، ابوالفضل (2012). «نحوه‌ی بازنمایی مفاهیم و ارزش‌های زنانه در سریال‌های شبکه فارسی وان طی 6 ماه اول سال 90 و مقایسه آن با برخی آثار سینمایی در ایران»، ارائه‌شده در کنگره بین‌المللی خانواده و جهانی‌شدن.
38. کلهر، سینا، ارحامی، آسیه (2012). «تأثیر روندهای جهانی بر سیاست‌گذاری در حوزه‌ی خانواده در جمهوری اسلامی‌ایران»، ارائه‌شده در کنگره بین‌المللی خانواده و جهانی‌شدن.
39. مشگی، الناز (2012). «راهبردهای مقابله با چالش‌های فراروی کارکرد خانواده در عرصه‌ی جهانی‌شدن»، ارائه‌شده در کنگره بین‌المللی خانواده و جهانی‌شدن.
40. مقدس جهرمی، محمدحسن، (1377). «آسیب شناسی اجتماعی با تکیه بر عوامل خانوادگی»، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شماره‌های 25 و 26.
41. میرخلیلی، سید محمود(1385). بزهدیده شناسی پیشگیرانه با نگاهی به سیاست جنایی اسلام»، فقه و حقوق، شماره11.
ج.پایان نامه
42. اصمی،هاجر، «نقش دلایل ژنتیکی در دعاوی نسب»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، دانشکده ی حقوق و علوم سیاسی، شهریور1390.
43. بني آدم كشتيبان، رضا، «سياست جنايي مشاركتي در اسلام دانشگاه شهيد بهشتي»، تهران1376.
44. راست خدیو، سید سعید ،«مبانی مدلسازی سیاست جنایی اسلام»، حقوق جزا و جرم شناسی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، اسفند88.
45. صادقي، محمدهادي، «گرايش كيفري سياست جنايي اسلام»، دانشگاه تربيت مدرس1373.
46. ميرخليلي، محمود، «پيشگيري وضعي از بزهكاري با نگاه به سياست جنايي اسلام دانشكده علوم انساني»،پایان نامه دکتری، تهران1385.
2. عربی
47. الجزيري، عبدالرحمن (1392 ه. ق)، كتاب الفقه علي المذاهب الاربعه، جلد5، چاپ اول، بيروت، لبنان.
48. بغدادى، مفيد، محمّد بن محمد بن نعمان عكبرى، (1413 ه ق).المقنعة (للشيخ المفيد) جلد اول كنگره جهانى هزاره شيخ مفيد – رحمة الله عليه، قم – ايران
49. حلّى، علامه، حسن بن يوسف بن مطهر اسدى(1413 ه ق). مختلف الشيعة في أحكام الشريعة،ج 7، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، ايران.
50. راوندى، قطب الدين، سعيد بن عبداللّه(1405 ه ق). فقه القرآن (للراوندي). جلد2، انتشارات كتابخانه آية الله مرعشى نجفى، قم، ايران.
51. شهيد ثانى، زين الدين بن على(1410 ه ق). الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية (المحشّى – كلانتر)، جلد1 ،كتابفروشى داورى، قم، ايران.
52. طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن (1387 ه ق)المبسوط في فقه الإمامية، جلد3، المكتبة المرتضوية لإحياء الآثار الجعفرية، تهران، ايران.
53. طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن (1407 ه ق). الخلاف، جلد 1، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، ايران.
54. عاملى، شهيد اول، محمد بن مكى(1410 ه ق). اللمعة الدمشقية في فقه الإمامية، جلد1، دار التراث – الدار الإسلامية، بيروت، لبنان.
55. عاملى، شهيد ثانى، زين الدين بن على(1413 ه ق). مسالك الأفهام إلى تنقيح شرائع الإسلام، جلد1، مؤسسة المعارف الإسلامية، قم، ايران.
3. پایگاه‌های اینترنتی
[Online], <http://www.nasrpakiman.com/?p=770>, [1391]
هومیوپاتی چیست؟ سایت نصر پاک ایمان
.
[Online],<http://www.homeopathyiran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=47&Itemid=29&lang=fa>, [1389]
رهنمای چیت‌ساز، فرید، هومیوپاتی چیست؟سایت رسمی‌انجمن هومیوپاتی ایران: 19 خرداد 1389
http://zanan.irib.ir/web/guest/34?id=335&CMD=cmsView&ns=_cmsList_INSTANCE_0D3b_
امین مجد، زهرا
متولی امامی، سیدعلی «امتناع زنانگی»، ماهنامه زمانه شماره10
http://www.rasekhoon.net/article/show-29419.aspx
محمدرضا خاکی قراملکی
http://www.dailyafghanistan.com/opinion_detail.php?post_id=125653
نیک آئین،رها،«درنگی بر رابطۀ دین و ایدئولوژی»،
http://forums.patoghu.com/thread37681.html
فرشته صادقي، بنيانگذاران نگرش سيستمي8/7/1391
4. انگلیسی
Ivanovic, Marija (2012). The impact of globalization and culture on family, presented in International Congress on “Family and Globalization”
