تاثیرات تغییرات نامطلوب اقلیمی‌بر حقوق بشر و ساز و کارهای
حقوق بشری در مواجهه با آن
در دهه‌های اخیر فعالیت‌هایی در سطح جهان صورت گرفته است تا با پدیده «تغییرات اقلیمی‌زمین» و پیامدهای نامطلوب آن مقابله گردد. این بدان دلیل است که تغییرات نامطلوب اقلیمی‌چالشی برای همه بشریت و نسل آینده است و علاوه بر تاثیرات جدی زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی، تهدیدی جدی علیه سلامت عمومی‌و صلح و امنیت انسانی است. همچنین تغییرات نامطلوب اقلیمی‌طیف وسیعی از حقوق بشر به رسمیت شناخته شده در سطح جهانی، مانند حق نسبت به غذا، حق نسبت به مسکن کافی، حق نسبت به آب و در واقع حق حیات را در معرض تهدید مستقیم قرار می‌دهد. به علاوه تغییرات نامطلوب اقلیمی‌حق نسبت به کار و نیز حقوق مربوط به معیشت و فرهنگ و مهاجرت و اسکان مجدد، حقوق زنان و کودکان، و حقوق مردمان بومی‌را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در همین راستا، این پایان نامه به چگونگی تاثیر تغییرات نامطلوب اقلیمی‌بر حقوق بشر و تجزیه و تحلیل اسناد حقوق بشری و سایر اسناد بین المللی که صریحا یا تلویحا به مسئله تغییرات اقلیمی‌و پیامدهای نامطلوب آن توجه کرده اند، پرداخته و نقش سازمان‌های بین المللی را در این زمینه مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد. این پایان نامه نتیجه می-گیرد که با وجود تدوین قواعد اساسی در زمینه مقابله با تغییرات نامطلوب اقلیمی، هنوز دولت‌ها و سازمان‌های بین المللی اقدامات لازم و موثر را در پیشگیری از این گونه تغییرات و آثار نامطلوب آنها بر وضعیت حقوق بشر اتخاذ ننموده اند. بنابراین ضرورت دارد که دولت‌ها و سازمان‌های بین المللی عزم بیشتری را در اجرای قواعد و مقررات موجود در در زمینه مقابله با تغییرات نامطلوب اقلیمی‌به کار برده و از آثار سوء این تغییرات بر حقوق بشر پیشگیری به عمل آورند. باید به این نکته توجه داشت که پیشگیری از تغییرات نامطلوب اقلیمی‌و حمایت از حقوق بشر در این چارچوب، در جهت منافع همه ملت‌ها و دولت‌ها می‌باشد.
کلید واژه‌ها: تغییرات اقلیمی، حقوق بشر، حقوق بین الملل.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: مقدمه 1
فصل دوم: کلیات
مقدمه 12
مبحث اول: تعریف تغییرات اقلیمی‌و اقدامات جامعه بین المللی در مقابله با آن 14
گفتار اول: تبیین مفاهیم مربوط به تغییرات اقلیمی14
بند اول: تعریف اقلیم 15
بند دوم: تعریف تغییر اقلیم ناپایدار یا گذرا 15
بند سوم: تعریف تغییرات اقلیمی16
گفتار دوم: اقدامات جامعه بین المللی در مقابله با تغییرات اقلیمی18
بند اول: اولین کنفرانس جهانی اقلیم (1979( 18
بند دوم: قطعنامه 53/43 ملل متحد (1988) 18
بند سوم: تشکیل هیات بین دولتی تغییرات اقلیمی(1988) 19
بند چهارم: دومین کنفرانس جهانی اقلیم (1990) 19
بند پنجم: ایجاد کنوانسیون ملل متحد راجع به تغییرات اقلیمی‌توسط کمیته مذاکره
کننده بین دولتی (1992( 20
بند ششم: کنفرانس اعضای کنوانسیون ساختاری سازمان ملل راجع به تغییرات اقلیمی22
بند هفتم: پروتکل کیوتو (1997( 23
بند هشتم: برنامه اقدام بالی (2007) 24
مبحث دوم: دلایل اصلی تغییرات اقلیمی‌و اثرات آن بر محیط زیست انسان 26
گفتار اول: دلایل اصلی تغییرات اقلیمی27
بند اول: گازهای گلخانه‌ای 27
بند دوم: هواریزه‌ها 30
بند سوم: تغییر در ضریب انعکاس زمین 32
بند چهارم: آلودگی حرارتی 32
گفتار دوم: اثرات تغییرات اقلیمی‌بر محیط زیست انسان 32
مبحث سوم: بررسی اجمالی اسناد و سازمان‌های بین المللی موجود در زمینه مقابله با
تغییرات اقلیمی37
گفتار اول: بررسی اجمالی اسناد بین المللی موجود در مقابله با تغییرات اقلیمی37
بند اول: کنوانسیون 1985 وين راجع به حمایت از لایه ازن و پروتکل مونترال 38
بند دوم: کنوانسیون ساختاری سازمان ملل متحد راجع به تغییرات اقلیمی‌و پروتکل
کیوتو آن 39
الف) کنوانسیون ساختاری سازمان ملل متحد راجع به تغییرات اقلیمی39
ب) پروتکل کیوتو 40
بند سوم: دستور کار 21 42
بند چهارم: قطعنامه‌‌های سازمان ملل متحد 44
بند پنجم: قطعنامه‌‌های شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد 46
گفتار دوم: بررسی اجمالی نقش سازمان‌های بین المللی در مقابله با تغییرات اقلیمی51
بند اول: سازمان‌های بین المللی دولتی 52
الف) سازمان ملل متحد 52
1- ارکان اصلی سازمان ملل متحد 52
2- ارکان فرعی، برنامه‌ها، کمیسیون‌ها، و سایر نهادهای سازمان ملل متحد 56
ب) سازمان جهانی هواشناسی (WMO) 60
پ) سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) 61
ت) اتحادیه اروپا 61
بند دوم: سازمان‌های بین المللی غیردولتی 63
نتیجه گیری 65
فصل سوم: نظام حقوقی بین الملل بشر در مقابله با تغییرات اقلیمی
مقدمه 68
مبحث اول: ضرورت به کارگیری قواعد حقوق بشر در مقابله با تغییرات اقلیمی‌و
ساز و کارهای آن 69
گفتار اول: ضرورت به کارگیری قواعد نظام حقوق بشر در مقابله با تغییرات اقلیمی69
بند اول: پیوند اساسی بین حقوق بشر و حقوق محیط زیست 69
بند دوم: توسعه مفاهیم حقوق بشر 73
بند سوم: ضرورت توجه به حقوق نسل‌های آینده 75
بند چهارم: محیط زیست انسان به عنوان میراث مشترک بشریت 77
گفتار دوم: ساز و کارهای نظام حقوق بشر در مقابله با تغییرات اقلیمی78
بند اول: کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی 79
بند دوم: کمیته رفع تبعیض علیه زنان 82
بند سوم: کارشناسان ویژه شورای حقوق بشر 83
بند چهارم: شورای امنیت سازمان ملل متحد 84
مبحث دوم: اسناد بین المللی حقوق بشر و مقابله با تغییرات اقلیمی86
گفتار اول: اسناد بنیادین حقوق بشري و مقابله با تغییرات اقلیمی86
بند اول: اعلامیه جهانی حقوق بشر 89
بند دوم: ميثاق بين المللي حقوق اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي 93
بند سوم: ميثاق بين المللي حقوق مدني و سياسي 94
گفتار دوم : ساير اسناد حقوق بشري و مقابله با تغییرات اقلیمی95
بند اول: منشور ملل متحد 95
بند دوم: پيش طرح سومين ميثاق بين المللي حقوق همبستگي 97
بند سوم: منشور آفريقايي حقوق بشر 98
بند چهارم: پروتكل الحاقي به كنوانسيون آمريكايي حقوق بشر 98
بند پنجم: كنوانسيون حقوق كودك 99
بند ششم: کنوانسیون رفع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان 100
بند هفتم: اعلامیه Malé 100
بند هشتم: قطعنامه 23/7 شورای حقوق بشر راجع به تغییرات اقلیمی‌و حقوق بشر 101
مبحث سوم: سازمان‌های بین المللی و مقابله با تغییرات اقلیمی102
گفتار اول: بررسی اقدامات حقوق بشری سازمان ملل متحد در مقابله با تغییرات اقلیمی102
بند اول: شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد 102
بند دوم: انجمن دائمی‌راجع به مسائل بومی103
بند سوم: دفتر کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد 105
بند چهارم: کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی 105
گفتار دوم: بررسی اقدامات حقوق بشری سایر سازمان‌های بین المللی در مقابله با
تغییرات اقلیمی107
بند اول: سازمان خوار و بار و کشاورزی 107
بند دوم: سازمان بین المللی کار 110
بند سوم: صندوق بین‌المللی توسعه کشاورزی 111
بند چهارم: صندوق کودکان ملل متحد 112
نتیجه گیری 113
فصل چهارم: ابعاد حقوق بشری تغییرات اقلیمی‌و نظام حقوق بشر در مقابله با آن
مقدمه 115
مبحث اول: تاثیر تغییرات اقلیمی‌بر سلامت و نظام حقوق بشری در مواجهه با آن 116
گفتار اول: اسناد بین المللی موجود در زمینه مقابله با تاثیر تغییرات اقلیمی‌بر
سلامت انسان 116
بند اول: اسناد سازمان بهداشت جهانی 117
بند دوم: گزارش ارزیابی هیات بین دولتی تغییرات اقلیمی118
بند سوم: کنوانسیون ساختاری ملل متحد راجع به تغییرات اقلیمی119
گفتار دوم: نقش سازمان‌های بین المللی در مقابله با تاثیر تغییرات اقلیمی‌بر سلامت
انسان 120
مبحث دوم: تاثیر تغییرات اقلیمی‌بر امنیت و نظام حقوق بشری در مواجهه با آن 126
گفتار اول: اسناد بین المللی موجود در زمینه مقابله با تاثیر تغییرات اقلیمی‌بر امنیت
انسان 127
گفتار دوم: نقش سازمان‌های بین المللی در مقابله با تاثیر تغییرات اقلیمی‌بر امنیت
انسان 131
بند اول: شورای امنیت سازمان ملل متحد 132
بند دوم: شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد 135
مبحث سوم: بررسی تاثیر تغییرات اقلیمی‌بر حقوق زنان و کودکان و نظام حقوق
بشری در مواجهه با آن 137
گفتار اول: اسناد بین المللی موجود در زمینه مقابله با تاثیر تغییرات اقلیمی‌بر حقوق
زنان و کودکان 137
بند اول: اسناد بین المللی موجود در زمینه مقابله با تاثیر تغییرات اقلیمی‌بر حقوق
کودکان 137
الف) کنوانسیون حقوق کودک 139
ب) تغییرات اقلیمی‌و اهداف توسعه هزاره 141
پ) کنوانسیون آرهوس 143
ت) کنوانسیون ساختاری سازمان ملل متحد راجع به تغییرات اقلیمی144
بند دوم: اسناد بین المللی در زمینه مقابله با تاثیر تغییرات اقلیمی‌بر حقوق زنان 144
گفتار دوم: نقش سازمان‌های بین المللی در مقابله با تاثیر تغییرات اقلیمی‌بر حقوق زنان
وکودکان 147
بند اول: صندوق کودکان ملل متحد 148
بند دوم: سازمان جهاني بهداشت 151
بند سوم: برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد 152
بند چهارم: برنامه توسعه سازمان ملل متحد 153
مبحث چهارم: تغییرات اقلیمی‌و تاثیر آن بر سایر ابعاد حقوق بشر 155
گفتار اول: اسناد بین المللی موجود در زمینه مقابله با تاثیر تغییرات اقلیمی‌بر سایر ابعاد
حقوق بشر 155
بند اول: اسناد بین المللی، تغییرات اقلیمی‌و حق حیات 155
بند دوم: اسناد بین المللی، تغییرات اقلیمی‌و حق نسبت به غذای کافی 156
بند سوم: اسناد بین المللی، تغییرات اقلیمی‌و حق نسبت به آب 159
بند چهارم: اسناد بین المللی، تغییرات اقلیمی‌و حق نسبت به مسکن کافی 161
بند پنجم: اسناد بین المللی، تغییرات اقلیمی‌و حق تعیین سرنوشت 162
بند ششم: اسناد بین المللی، تغییرات اقلیمی‌و حق نسبت به محیط زیست 164
بند هفتم: اسناد بین المللی، تغییرات اقلیمی‌و حقوق مردمان بومی165
گفتار دوم: نقش سازمان‌های بین المللی در مقابله با تاثیر تغییرات اقلیمی‌بر سایر ابعاد
حقوق بشر 167
بند اول: هیات بین دولتی تغییرات اقلیمی167
بند دوم: كميته حقوق اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي 168
بند سوم: سازمان خوار و بار و کشاورزی ملل متحد 169
بند چهارم: صندوق بین المللی توسعه کشاورزی 171
بند پنجم: برنامه توسعه سازمان ملل متحد 172
بند ششم: شورای حقوق بشر 173
نتیجه گیری 174
نتیجه گیری نهایی 176
فهرست منابع 184
چکیده انگلیسی 190
فصل اول
مقدمه
طرح مسئله
امروزه خطر بزرگي كه بشر از ناحيه مشكلات زيست محيطي احساس مي كند، نه تنها آرامش و امنيت زندگي او را برهم زده، بلكه موجوديت او را هم در معرض تهديد و خطر قرار داده است. بنابراين، در كنار مشكلاتي كه بشرِ امروز دارد، فاجعه به هم خوردن تعادل زيست محيطی در اثر تغییرات شدید اقلیمی، يكي از مهم ترين مسائل و دغدغه‌هاي اوست.
مشکل تغییرات شدید اقلیمی، مشكل تنها يك كشور يا يك قلمرو خاص نيست، بلكه یک چالش بزرگ جهانی است كه در بردارنده مسائل مختلفي نيز هست، كه از جمله مي توان به آلودگي آب و هوا، گرم شدن كره زمين، تغيير الگوي بارش باران و برف، بالا آمدن سطح آب درياهاي آزاد و کاهش سطح آب درياچه‌ها، انهدام گونه‌هاي گياهي و جانوري، فرسايش لایه ازن، تخريب جنگل‌ها و باران‌هاي اسيدي اشاره كرد.
افزايش خشکسالي‌ها، افزايش سيل‌ها، کاهش محصولات کشاورزي، تشديد طوفان‌هاي مرگبار، همه و همه حکايت از وخيم‌تر شدن اوضاع دارد. اين پديده، جزاير موجود، نواحي ساحلي، يخچال‌هاي طبيعي در كوه‌هاي هيماليا، آند، كوهستان‌هاي سراسر جهان، هر دو قطب زمين، مناطق گرمسيري مانند آفريقا، منابع آبي، جمعيت مردماني كه در معرض خطر بلاياي فزاينده طبيعي هستند،گياهان و جانوران، و به طور كلي اكوسيستم را، جداً تهديد مي كند.
امروزه امنيت، سلامت و معاش مردم در نتيجه تغييرات اقلیمی‌به شدت مورد تهديد قرار گرفته است. اكثر كساني كه در اثر اين تغييرات اقلیمی‌صدمه مي‌بينند فقيرترين افراد در جهان بوده، شاهد ويران شدن مساكن و منابع حياتي خود هستند و در نتيجه وادار به مهاجرت شده، در پي يافتن پناهگاهي براي خود برخواهند آمد. واقعيت اين است که مردمي که کمترين نقش را در شکل گيري اين اوضاع دارند، بيشترين بار را تحمل مي کنند. هم‌اکنون کشورها و جوامع فقير بيشترين آسيب پذيري را تجربه مي کنند. خشک شدن زمين‌ها، نابودي محصولات کشاورزي، افزايش سطح آب درياها، نابودي آب‌هاي شيرين، و بالاخره از بين رفتن مناطق مسکوني از مهم ترين آسيب‌هاست.
انتشار کربن از سوي کشورهاي صنعتي، پيامدهاي زيست محيطي و آثاري سو بر حيات بشر دارد. در نتيجه، افزايش دماي زمين مدت‌هاست که در حال نقض حقوق انسان‌هاست و مادامي که گازهاي آلاينده گلخانه‌اي منتشر شده از سوي کشورهاي صنعتي، حقوق اوليه ميليون‌ها انسان را از حيات، امنيت، غذا، سلامت و سرپناه محروم مي سازند، چنين نقضي ادامه دارد.
حق داشتن محیط زیست سالم بعنوان حقی از حقوق انسان‌ها در حیطه حقوق بشر و حقوق محیط زیست شناخته شده است. از آنجایی که حق حیات نخستین و اساسي ترين حق از حقوق انسان‌ها محسوب مي شود پس مبدا و خاستگاه تمامي حقوق ديگر بشر مي باشد. طبق ماده 3 اعلامیه جهانی حقوق بشر هر فردی سزاوار و محق به زندگی، آزادی و امنیت فردی است و از جمله حقوق بشری که میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می‌کوشد ترویج و حمایت کند حق برخورداری از استانداردهای زندگی رضایت بخش و عالی ترین استانداردهای قابل حصول رفاه جسمی‌و روانی است. به علاوه بخش سوم مقررات ميثاق بين المللي حقوق مدني و سياسي كه مهم‌ترين بخش ميثاق است، شامل حقوق ماهوي افراد مي‌باشد. اين حقوق ماهوي با ذكر بنيادي ترين حق انسان‌ها كه همان حق حيات است در ماده 6 آغاز مي‌شود. حق حيات عبارت است از اينكه انسان حق بنيادي براي زندگي كردن دارد. از آنجايي كه حقوق بشر منوط به زنده بودن بشر است، حق زندگي بر حقوق ديگر اولويت دارد؛ زيرا بدون حيات، ديگر حقوق، ارزش يا كاربرد ندارد. در چنين شرايطي، براي دستيابي به عدالت در زمينه تغييرات اقلیمی‌و جلوگيري از صدمه ديدن و آزرده‌تر شدن بيشتر بشريت لازم است نهادهاي بين‌المللي دفاع از حقوق انسان‌ها، در اين خصوص چاره‌اي انديشيده و به حمايت از اين جوامع آسيب پذير برخيزند و ضروري است تا قوانين و نهادهاي حقوق بين‌الملل، به حمايت از اين حق انساني برخيزند. دولت‌ها نيز مي بايست در اقدامي فوري در مقابل نقض جدي حقوق انسان‌ها در اين عرضه ايستادگي کنند.
مسئله حفاظت از محیط زیست از زمان پیدایش اولین تمدن‌های انسانی مورد توجه قرار گرفته است. اما نيمه دوم قرن بيستم شاهد تحولات گوناگوني در سطح بين المللي در حوزه محيط زيست بوده است. روند جهانی ایجاد معاهدات بین المللی زیست محیطی برای مقابله با تغییرات اقلیمی‌شامل موارد زیر است:
1) کنفرانس محیط زیست انسان (استکهلم 1972)
2) کنفرانس راجع به محیط زیست و توسعه (ریو1992)
3) کنوانسیون ساختاری ملل متحد راجع به تغییرات اقلیمی(1992)
4) نشست سران زمین +5 :ارزیابی عملکرد دولت‌ها و اختلافات زیست محیطی (1997)
5) پروتکل کیوتو (1997)
6) کنفرانس ژوهانسبورگ راجع به توسعه پایدار (2002)
7) اجلاس کپنهاک (2009)
سابقه علمی
هر چند مسئله حفاظت از محيط زيست از دیرباز مورد توجه بوده، اما تأثيرات منفي تغييرات اقلیمی‌در سال‌های اخیر مورد توجه جامعه جهانی قرار گرفته است و این مسئله در سطح جهانی از قدمت چندانی برخوردار نیست. علیرغم آن که در سال‌های اخیر تغييرات اقلیمی‌به شدت امنيت، سلامت و معاش مردم را مورد تهديد قرار داده است، حقوقدانان توجه خاصي را آن گونه که در خور بوده و شايسته باشد بدان مبذول نداشته اند. در ایران نیز این مسئله چندان مورد توجه قرار نگرفته است، به گونه ای که تاکنون تاثیر تغییرات نامطلوب اقلیمی‌بر حیات انسان از منظر حقوق بشر مورد مطالعه دقیق و جامع قرار نگرفته است.
در ابتدا باید اشاره شود که در کتاب‌های فارسی و حتی کتاب‌های انگلیسی ترجمه شده به فارسی با موضوع حقوق بین الملل عمومی‌به مسئله تاثیر تغییرات نامطلوب اقلیمی‌بر حقوق بشر و ساز و کارهای حقوق بشری موجود در مواجهه با آن چندان پرداخته نشده و در برخی موارد نیز در کتاب‌ها حتی اشاره ای به موضوع نشده است. از این دسته کتاب‌ها به طور نمونه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. اکهرست، مایکل، حقوق بین‌الملل نوین، ترجمهﻱ مهرداد سعیدی، دفتر خدمات حقوقی بین‌الملل، تهران، 1373.
2. ضیایی بیگدلی، محمد رضا، حقوق بین‌الملل عمومی، گنج دانش، تهران، 1388.
3. مقتدر، هوشنگ، حقوق بین‌الملل عمومی، وزارت امور خارجه،تهران، 1383.
4. موسی زاده، رضا، کلیات حقوق بین‌الملل عمومی، موسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، تهران، 1376.
5. میرعباسی، باقر، حقوق بین‌الملل عمومی، نشر دادگستر، تهران، 1385.
6. والاس، ربکا، حقوق بین الملل عمومی، ترجمه محمد شریف، نشر نی، تهران، 1378.
تنها برخی کتب مربوط به حقوق بین الملل محیط زیست به تبیین اهمیت حفاظت از محیط زیست انسان وآن هم نه اختصاصا به تغییرات اقلیمی‌و تاثیر آن بر حقوق بشر و وظایف دولت‌ها و نهادهای بین المللی برای جلوگيري از صدمه ديدن و آزرده‌تر شدن بيشتر بشريت پرداخته اند. که از جمله آنها می‌توان به کتاب‌های زیر اشاره کرد:
١. تقی زاده انصاري، مصطفي ، حقوق محيط زيست در ايران، تهران، انتشارات سمت، ١٣٧٤
2. فیروزی، مهدی، حق بر محیط زیست، چاپ اول، سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران، 1384؛
3. موسوی، سید فضل الله، سیر تحولات منابع حقوق بین الملل محیط زیست، نشر میزان، تهران، 1385.
در بررسی‌هاي متعدد در پایگاه اطلاعاتی پایان‌نامه‌هاي وزارت علوم، هیچ پایان‌نامه‌اي در مورد تاثیرات تغییرات نامطلوب اقلیمی‌بر حقوق بشر و ساز و کارهای حقوق بشری در مواجهه با آن، در هیچکدام از شاخه‌هاي رشته حقوق به ثبت نرسیده بود. پایان‌نامه‌هاي موجود اغلب در زمینه‌دانش اكولوژي، حفاظت از منابع طبيعي و محيط انساني بودند که مربوط به مطالعات جغرافیایی و هواشناسی بوده و به جنبه‌های حقوقی این مسئله پرداخته نشده است. تنها پایان نامه حقوقی در این زمینه، پایان نامه «تغییرات اقلیمی‌و تاثیر آن بر جابجایی جمعیت از منظر حقوق بین الملل بشر» نوشته نرگس مقدم چرکاری، دانشجوی کارشناسی ارشد در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی تهران در سال 1389 است. همان طور که از عنوان اثر نمایان است، منحصرا به بررسی تاثیرات تغییرات اقلیمی‌بر جابجایی جمعیت پرداخته است و به آثار تغییرات اقلیمی‌بر صلح و امنیت انسانی و تاثیر آن بر سلامت انسان و حقوق زنان و کودکان و سایر حقوق بشر نپرداخته است. همچنین به راهکارها و فعالیت‌های پیشگیرانه جامعه بین المللی در مقابله با تغییرات اقلیمی، مسؤلیت دولت‌ها درمقابله با تغییرات اقلیمی‌و سیاست‌های انرژی که می‌تواند توسعه اقتصادی و اجتماعی را تقویت نموده و منجر به کاهش آلودگی هوا و گازهای گلخانه ای به عنوان عامل اصلی تغییرات اقلیمی‌شوند، اشاره نکرده است.
با جستجو در مجلات علمی- پژوهشی و یا علمی- ترویجی که به طور تخصصی در زمینه حقوق فعالیت دارند نیز به مقاله‌اي منحصرا در این زمینه برخورد نشد و تنها چند مقاله مرتبط وجود داشت:
1- آذری، مهدی، «تغییرات اقلیمی‌و مسئله فقر»، اقتصاد سیاسی، سال پنجم، شماره 16، 1387، صص 62- 86
2- امیر ارجمند، اردشیر، «حفاظت از محیط زیست و همبستگی بین المللی»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 15،
3- فيروزي، مهدی، «حق بر محيط زيست»، سازمان انتشارات جهاد دانشگاهي، 1384؛
4- ممتاز، جمشيد، «سازمان ملل و حمايت از محيط زيست، از استكهلم تا ريودوژانيرو»، در حقوق بشر در پرتو تحولات بین المللی، تهران، نشر دادگستر، 1377.
در این پایان نامه از این آثار بهره لازم برده خواهد شد و به عنوان مرجع مورد استفاده قرار می‌گیرند، و اگرچه مواردي ارزشمند را مشتمل هستند اما مستقیما و منحصرا در زمینه تاثیرات تغییرات نامطلوب اقلیمی‌بر حقوق بشر و ساز و کارهای حقوق بشری در مواجهه با آن نیستند. بلکه به مسائل مرتبطی مانند آلودگی دریاها و بطور کلی محیط زیست و حفاظت از محیط زیست پرداخته‌اند.
آثار ذکر شده در رابطه با موضوع این پژوهش، تنها کلیاتی صرف دارند و هیچکدام نه تنها به تفضیل که اساسا وارد بحث آن نشده‌اند و همواره این خلا وجود دارد که هیچ کدام به طور تخصصی و ویژه به موضوع الزامات حقوقی و جنبه‌های حقوق بشری تغییرات نامطلوب اقلیمی‌و تغییرات آب وهوایی به عنوان تهدیدی علیه صلح نپرداخته است. بنابراين در اين پايان نامه تلاش بر اين است که به اين موضوع به طور خاص پرداخته و با بررسي روند مسائل تغییرات اقلیمی‌اين خلا موجود تا حد ممکن و در حد توان بر طرف گردد.
اهداف
