تعریف کلی خبرگی:
دانشی است تخصصی که برای رسیدن به آن نیازبه مطالعه مفاهیم تخصصی یادوره های ویژه وجوددارد.
تعریف سیستمهای خبره :
یکی اززیرشاخه های هوش مصنوعی میباشدویک سیستم خبره به برنامه کامپیوتری گفته میشودکه دارای خبرگی دریک حوزه ای خاص میباشدومیتواند درآن حوزه برای تصمیم گیری یاکمک به افرادخبره درجهت تصمیم گیری بکاررود.
نکته : سیستمهای خبره برای راه حل مسائلی بکارمیروندکه:
.1 الگوریتم خاصی برای حل آنهاوجودندارد.
.4 دانش صریح برای حل آنهادرموردآنهاوجوددارد
بیان خبرگی درقالب دانش )بازنمائی دانش( :
بازنمایی دانش تکنیکی است برای بیان خبرگی درقالب دانش ؛بازنمایی دانش برای ایجاد وسازماندهی دانش یک فردخبره دریک سیستم خبره استفاده میشود.
اجزای اصلی سیستم خبره :
یکی ازمولفه های مهم سیستم خبره است که درآن دانش خبره بصورت کدگذاری شده وقابل فهم برای سیستم خبره ذخیره میشود.
پایگاه دانش)پایگاه قواعددانش( :
محلی است که درآن بازنمایی دانش صورت میگیرد؛بازنمایی دانش بعداز اتمام مراحل به پایگاه قواعد دانش تبدیل میگردد.
نکته 1:به کسی که دانش خبره را کدکرده وواردپایگاه دانش میکندمهندس دانش گفته میشود.
نکته 4:بطورکلی دانش بصورت عبارت شرطی وقواعد درپایگاه دانش ذخیره میشود.مانند : اگرچراغ قرمزاست آنگاه متوقف شو.
موتوراستنتاج :
یعنی ازدانش موجوداستفاده ودانش رابرای حل مسئله به هم ربط دهیم.موتوراستنتاج بااستفاده ازقواعدمنطق ودانش موجوددرپایگاه دانش وحقایق حافظه کاری اقدام به انجام کارخاصی مینماید این عمل یابصورت افزودن حقایقی جدیدبه پایگاه دانش میباشدیابصورت نتایجی جهت اعلام به کاربر یاانجام کارخاصی میباشد.
حافظه کاری:
حافظه ای برای ذخیره پاسخ سوالهای مربوط به سیستم میباشد.
امکانات کسب دانش:
راهکارهایی برای ایجادواضافه نمودن دانش به سیستم ؛امکاناتی است که اگربخواهیم دانش به سیستم اضافه کنیم بایدیک بارازاین مرحله عبورکنیم اگراین دانش قبلاًدرسیستم وجودنداشته باشدبه موتوراستنتاج میرودروی آن پالایش صورت گرفته ودرپایگاه دانش قرارمیگیرد.
کاربردهای سیستم خبره : )یادلایل استفاده ازسیستم خبره(:
دودلیل دارد:
-1 جایگزینی برای فردخبره :
الف(تداوم کاردرصورت عدم دسترسی به فردخبره ب( کاهش هزینه ج( احساساتی نبودن سیستم وخستگی ناپذیری آن
-4 کمک ودستیار :
مثلاًبرنامه های تحلیل مدارهای الکترونیکی مثل pspice و hspice برنامه هایی هستندکه دانشی برای انجام عملیاتی جهت کمک به افرادی خاص رادارند.
انواع مسائل قابل حل با سیستم خبره:
.1 مسائل کنترلی ) control : ) مثل کنترل وضعیت یک بیمار در بیمارستان به طوری که موقعیت های ویژه و حساس مدیریت شوند . در این گونه مسائل داده هایی از محیط مسئله گرفته می شود و از این داده ها برای فهم حالت سیستم یا پیش بینی حالت آینده سیستم استفاده می شود .
-4 طراحی ) design ( : در سیستم های طراحی خبره با مجموعه ای از محدودیت ها و شرایط مسئله مورد نظر را پیکر بندی می کند مانند برنامه های pspic یا autocad-1
تشخیص ) diagnosis ( :تشخیص عیب خودرو ،تشخیص بیماری
آموزش ) learning ( : سیستم خبره برای آموزش ریاضی
-5 تفسیر ) interpertation ( : داده های جمع آوری شده به صورت نمادین در قالب متن و نمودار هایی نمایش داده شود مانند نوار قلب و یا تفسیر حالات فرد از روی چهره
-6 پایش ) monitoring ( : سیستم های پایش ، اطلاعات دریافتی از محیط مسئله را با وضعیت های حیاتی و حساس مقایسه می کند تا در صورت بروز مشکل ،تشخیص داده شده و اقدامات لازم انجام شود
-7 برنامه ریزی ) planning (: عبارت است از انجام یک سری عملیات برای رسیدن به هدفی خاص تحت شرایط مسئله یعنی گام هایی را در نظر بگیریم که در صورت طی گام ها به هدف مورد نظر برسیم.
8 – شبیه سازی ) simulation (: سیستمی به گونه ای مدل سازی شود که رفتار سیستم مدل سازی شده تا حدودی بیانگر رفتار واقعی سیستم در دنیای واقعی باشد به طور مثال بررسی اثرات زلزله روی یک محصول جدید در یک محیط مجازی
-2 پیش بینی ) predication ( : مثلا برنامه ای به نام pant در سال 1281 که تعیین خسارت غلات به وسیله افات را پیش بینی می کرد .
-14 تجویز ) prescaription ( : یکسری توصیه به افراد می کند و کاربرد اصلی آن در شاخه پزشکی می با شد . مثلا bhue box برنامه ای از این نوع برای افسردگی است .
مشخصه های سیستم خبره
– 1 جدا سازی دانش از کنترل
یک سطح پایین تر این مبحث ، در پایگاه داده قابل مشاهده است . در پایگاه دادهسعی بر این است که داده ها از رویه های پیاده سازی شونده روی داده ها ، مجاز باشد . در این درس، داده ها همان دانش و رویه ها همان موتور استنتاج می باشد . مزیت این جدا سازی این است که تعمیم یافتگی در سیستم ، افزایش می یابد .
– 4 برخورداری از دانش خبره وتخصصی
– 1 تمرکز بر روی تخصص های خاص و ویژه
– 2 استدلال هیورستیک و تجربی :استدلالی که بر اثر تجربه ، بدست می آید
– 5 قابلیت استدلال نا دقیق : یعنی با قوانین احتمالی هم استدلال نماید.سیستم خبره باید بتواند در محیط هایی که اطلاعات نا دقیق است ) کامل نیست ( استدلال کند . این استدلال می تواند اشتباه باشد چون اطلا عات کامل نیست . مثلا پزشکی را در نظر بگیرید که تجربه دارد و تازه کار هم نیست ، ولی زمانی که وضعیت بحرانی پیش می آ ید باید بتواند با اطلاعات کم ،بهترین تصمیم را بگیرد .
-6 محدودیت نسبت به مسایل قابل حل :تنها مسایل قابل حل ، توسط سیستم های خبره ، قابل پیاده سازی ، می باشد .
مناسب بودن سیستم خبره از نظر پیچیدگی : مسایل سیستم خبره نباید خیلی سخت و نه خیلی راحت باشد
-8 احتمال اشتباه : ممکن است سیستم خبره در تعیین راه حل دچار مشکل شود.