مدل مدیریت استراتژیک مبنا

اﻟﮕﻮي “راﻫﻲ ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻟﻲ “، ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزي اﺑﺰارﻫـﺎ و ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﺗﺤﻮل ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ،ﻛﻪ در ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ رﻫﻨﮕﺎﺷﺖ ﻣﻨﺴﺠﻢ، ﻣﺮﻛﺐ از اﺟﺮاي ﻣﺮﺣﻠﻪﺑﻪﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺮوژهﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺗﺤﻮﻟﻲ اراﺋﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ .

اﻳﻦ اﻟﮕﻮ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂﺷﺮﻛﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺻﻨﺎﻳﻊ و اﻧﺮژي (ﻣﺒﻨـﺎ) و ﺑﺮاﺳﺎس اﻟﮕﻮي ﭘﺎﻳﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻓﺮاﮔﻴﺮ(TQM) اوﻛﻠﻨـﺪ ﻃﺮاﺣـﻲﺷﺪه اﺳﺖ، ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻮﻣﻲ ﻛﺸـﻮر ﻣـﺎ، ﻣﺴـﻴﺮي ﺑـﺮاي ﺗﻌـﺎﻟﻲﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﻳﺮاﻧﻲ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ از ﺗﺪوﻳﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺷـﺮوع ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻬﺒﻮدﻣﺴﺘﻤﺮﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮد. ﻃﺮاﺣﺎن اﻳﻦ اﻟﮕﻮ، اراﺋﻪ ﻗﺎﻟﺒﻲ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎدﻫﻢاﻓﺰاﻳﻲ ﻣﻴﺎن ﻃﺮحﻫﺎ و ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﺗﺤﻮﻟﻲدر ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﻳﺮاﻧﻲ را اﻧﮕﻴﺰه ﻃﺮاﺣﻲ اﻳﻦ اﻟﮕﻮ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ.

رﻫﻨﮕﺎﺷﺖ ﺗﺤﻮل ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑـﺎ اﻟﮕـﻮي راﻫـﻲ ﺑـﻪﺗﻌـﺎﻟﻲ،در ﺷﻜﻞ 7-2 ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ. در اﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ، ﭘﺲ از ﭘﺬﻳﺮش ﭘﺎراداﻳﻢ راﻫﻲ ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ارﺷـﺪ و ﺳـﺎﻳﺮ ﻻﻳـﻪﻫـﺎي ﺗﺼـﻤﻴﻢﮔﻴـﺮي ﺳﺎزﻣﺎن،ﻛﺎر ﺑـﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﻳـﺰي اﺳـﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ (در ﺳـﻄﺢ ﺑﻨﮕـﺎه و ﻛﺴﺐوﻛﺎر) ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪواﺳـﻄﻪ ﺗﻜﻨﻴـﻚ ﻛـﺎرت اﻣﺘﻴــﺎزي ﻣﺘــﻮازن (BSC) ﺑــﻪ ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ ﻓﺮآﻳﻨــﺪﻫﺎي ﻛﻠﻴــﺪي ﻣﻨﺠــﺮ ﻣﻲﮔﺮدد. ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ و اوﻟﻮﻳـﺖﺑﻨـﺪي اﻳـﻦ ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎ، اﺳـﺘﺮاﺗﮋيﻫـﺎي وﻇﻴﻔﻪاي در ﺣﻮزهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزﻣﺎن ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه و ﺑﺮﻣﺒﻨـﺎي اﻳـﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋيﻫﺎ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻻزم ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮردﺑﺎزﻧﮕﺮي ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴـﺮد.

از ﺳـﻮي دﻳﮕـﺮﺑـﺎﻋﺎرﺿـﻪﻳـﺎﺑﻲ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻓﺮآﻳﻨــﺪﻫﺎ (ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﺗﻜﻨﻴــﻚﻫــﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨــﺪ EFQM) وﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻟﮕﻮﺑﺮداري، ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﻬﺒـﻮد ﻓﺮآﻳﻨـﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟـﻮد ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﺷــﺪه و اﻳــﻦ ﻓﺮآﻳﻨــﺪﻫﺎ وارد ﭼﺮﺧــﻪ ﺑﻬﺒــﻮدﻣﺴــﺘﻤﺮ(ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ BPR وﻛﺎﻳﺰن) ﻣﻲﺷﻮد. ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ و اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺑﻬﺒﻮد ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان از روشﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺘﺪاول (ﻣﺎﻧﻨـﺪBSC) اﺳﺘﻔﺎدهﻛﺮد.

ﻫﺮﭼﻨﺪ در ﻧﺴﺨﻪ اوﻟﻴﻪ اﻟﮕﻮي راﻫﻲ ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻟﻲ ، ﻃﺮاﺣﺎن اﻳﻦ اﻟﮕﻮ ﺿﻤﻦ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ، ﺟﺎﻳﮕﺎه وﻳﮋه اي را ﺑﻪ ﺗﺪوﻳﻦ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت داده ﺑﻮدﻧﺪ، اﻣﺎ در اﺳﻨﺎدي ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﺮاي ﻣﻌﺮﻓﻲ اﻳﻦ اﻟﮕﻮﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﺟﺰﺋﻴﺎت ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن اﻟﮕﻮي راﻫـﻲ ﺑـﻪ ﺗﻌـﺎﻟﻲ و ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ.
در ﻳﻚ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮان اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺗﺎﻛﻴـﺪ اﻟﮕﻮي راﻫﻲ ﺑﻪﺗﻌﺎﻟﻲ ﺑﻪ اﻳﺠﺎدﻫـﻢاﻓﺰاﻳـﻲ و ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪﺳـﺎزي ﻃـﺮحﻫـﺎي ﺗﺤﻮل ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ، وﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻤﻪ روشﻫﺎي ﺗﻮﺳـﻌﻪاي در ﻣﺴﻴﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه در اﻳﻦ اﻟﮕﻮ، ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﻌﻤﺎري ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ در اﻳﻦ اﻟﮕـﻮوﺟـﻮددارد.

حال به بیان عناوین مطرح در مدل مبنا می پردازیم،و برای بیان بهتر هر مرحله از پروژه ی برنامه ریزی استراتژیک شرکت رضا نور (محمد یوسف نژاد،علی ریحانیان،مصطفی لیلائی سمنانی)استفاده می نماییم.

شرکت رضا نور ،یک شرکت سهامی خاص با مسئولیت محدود می باشد،که در زمینه تولید انواع چراغ های روشنایی –خوانگی،اداری،آویز،تزئینی،صنعتی و پارکی و چمنی-فعالیت می نماید، در مجموع این شرکت بیش از 400 محصول مختلف را تولید می کند،و در استان مازندران قرار دارد .

1- مجموعه اول (شناخت و تحلیل استراتژیک):
• معرفی هیات تدوین استراتژیک شرکت
• بررسی وضع موجود(شناخت سازمان و تحلیل کلی قوت ها و ضعف ها) :
o معرفی هیت مدیره شرکت
o محصولات شرکت
o بازار فروش شرکت
o تاریخچه وضعیت مالی شرکت
o تحلیل وضعیت موجود شرکت و دوره عمر شرکت
o لیست ذینفعان شرکت
o عوامل بحرانی موفقیت موقت (وضعیت موجود)

شکل 9-2 نتایج تحلیل وضعیت موجود

• تحلیل محیط نزدیک سازمان(آنالیز پورتر)
o عوامل وابسته در تحلیل محیط نزدیک
o لیست ارزیابی تهدید ورود رقبای جدید
o لیست ارزیابی قدرت چانه زنی تامین کنندگان
o لیست ارزیابی قدرت چانه زنی خریداران
o لیست ارزیابی تهدید کالاها یا خدمات جایگزین
o لیست ارزیابی شدت رقابت میان رقبای موجود
o جمع بندی عوامل تحلیل محیط نزدیک

تحلیل محیط دور (آنالیز PESTLE)
o آنالیز PESTLE در یک نگاه
o فاکتورهای سیاسی موثر بر سازمان
o فاکتورهای اقتصادی موثر بر سازمان
o فاکتورهای اجتماعی و فرهنگی موثر بر سازمان
o فاکتورهای تکنولوژیکی موثر بر سازمان
o فاکتورهای قانون گذاری موثر بر سازمان
o فاکتورهای زیست محیطی موثر بر سازمان

تجزیه و تحلیل ذی نفعان
• لیست ذی نفعان شرکت
• طبقه بندی ذی نفعان از دید اثرپذیری و اثرگذاری (ماتریس طبقه بندی ذی نفعان)

2-مجموعه دوم(تدوین اسناد کلی استراتژیک)
• عناوین اصلی پرسشنامه تدوین اصول ارزشی در مدل مبنا
• پرسشنامه تدوین اصول ارزشی در مدل مبنا
• اصول ارزشی تدوین شده برای سازمان
• سوالاتی که به ما در ترسیم افق چشم انداز سازمان کمک می کنند
• چشم انداز تدوین شده برای سازمان
• سوالاتی که به ما در تدوین بیانیه ماموریت سازمان کمک می کنند
• بیانیه ماموریت تدوین شده برای سازمان

3-مجموعه سوم (استراتژی ها و اهداف)
• شناسایی عوامل بحرانی موفقیت آتی و شایستگی ها
o مدل یکپارچه جهت شناسایی عوامل بحرانی موفقیت و شایستگی ها
o مراحل شناسایی عوامل بحرانی موفقیت و شایستگی ها
o لیست عوامل بحرانی موفقیت و شایستگی ها

شکل 13-2 مدل یکپارچه جهت شناسایی عوامل بحرانی موفقیت و شایستگی ها[6]

• تعیین استراتژی کلان شرکت
o نقاط قوت و ضعف شرکت
o فرصتها و تهدیدهای پیش روی شرکت
o تعیین استراتژی کلان شرکت
مراحل انجام تعیین استراتژی کلان با استفاده از آنالیز IEFE:

1- تعیین درجه اهمیت هر یک از نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید با اختصاص عدد در بازه 0 تا 10 به آنها
2- تعیین وضعیت شرکت در ارتباط با هر یک از نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید(برای شرکت رضا نور بازه 0 تا 4 را در نظر گرفتیم)
3- تعیین امتیاز موزون شده ی هر یک از نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید با ضرب وضعیت شرکت در درجه اهمیت (رتبه) (مضروب درجه اهمیت در مقدارتعیین شده برای وضعیت شرکت)
4- تعیین درصد عوامل کلیدی داخلی و خارجی

5-تعیین وضعیت موقعیت شرکت در ارتباط با عوامل داخلی و خارجی

3 2 1 100%
عوامل خارجی
6 5 4 66%
9 8 7 33%
0% 33% 66% 100%
عوامی داخلی
شکل 14-2 تعیین استراتژی کلان شرکت- تعیین وضعیت شرکت در ارتباط با عوامل داخلی و خارجی[6]

6-تعیین استراتژی کلان شرکت

1-منطقه یک ،توسعه طبیعی است ،یعنی توسعه محصولات،خدمات و بازار متناسب با شرکت .
2-مناطق دو و چهار ،توسعه انتخابی است ، یعنی از میان فرصت های توسعه بالقوه ،جذاب ترین آنها انتخاب شود(در برخی حوزه ها).
3-مناطق سه و پنج و هفت ،استراتژی نوع نگهداشت و مراقبت رقبا است، یعنی تلاش برای حفظ سهم بازار یا موقعیت موجود .
4-مناطق شش و هشت و نه،استراتژی نوع کاهش است ، یعنی خروج تدریجی از صنعت یا تغییر دامنه فعالیت
تعیین استراتژی ها و راهکارها برای شرکت طبق مدل مبنا:
• روش های تدوین استراتژی ها(و راهکار ها) در مدل مبنا:

شکل 15-2 روش های تدوین استراتژی ها(و راهکار ها) در مدل مبنا[6]
• استراتژی های ترکیبی،آنالیز SWOT یا TOWS :

نقاط ضعف – داخلی نقاط قوت – داخلی
استراتژی های
W-O استراتژی های
S-O فرصت ها – خارجی
استراتژی های
W-T استراتژی های
S-T تهدیدات – خارجی

شکل 16-2 استراتژی های ترکیبی،آنالیز SWOT یا TOWS [6]

4-مجموعه چهارم(تحلیل و عارضه فرایندهای کلیدی)

• شناسایی فرایند های کلیدی
با توجه به فاکتورهای بحرانی موفقیت برای شرکت رضا نور و فرایند های کاندید،طبق جدولی مشابه زیر فرایندهای کلیدی،مشخص می شوند.

جدول 5-2 فرایند تشخیص فرایند های کلیدی شرکت[6]

فاکتورهای بحرانی موفقیت فرایند کاندید 1 فرایند کاندید 2 فرایند کاندید 3 فرایند کاندید 4
فاکتورهای بحرانی1 در صورت موثر بودن درج علامت +
فاکتورهای بحرانی2
فاکتورهای بحرانی3
فاکتورهای بحرانی4

با جمع نمودن تعداد علامت + ، می توان فرایندهای کلیدی را شناسایی نمود .

• عارضه یابی فرایند های کلیدی

در مدل مبنا،بیان شده است که:
“به طور کلی یک شرکت ،معمولا فرایندهای کلیدی زیادی ندارد(حد اکثر 12 تا 15 فرایند کلیدی)،که بسیاری از این فرایندهای کلیدی می تواند با بسیاری از سازمان های دیگر صنعت مشترک باشد” بنابراین (البته در این مدل وجود فرایندهای اختصاصی برای شرکت های مختلف هم رد نشده است)،برای هر فرایند کلیدی با سطوح بلوغ 10 گانه ای با استفاده از الگوهای مختلف در نظر گرفته شده است،که در هر سطح ، متناسب با نوع فرایند کلیدی مد نظر،از بلوغ ابتدایی شروع می شود و تا سطح تکامل یافته دسته بندی صورت می پذیرد .

سپس جایگاه شرکت در هر سطح بلوغ تعیین می شود. در ادامه سطوح بلوغ زیر فرایندهای ،فرایند مدیریت انبار و تداركات را که یکی از 5 فرایند کلیدی شرکت رضا نور می باشد،آورده شده است .